انجام عملیات نقشه برداری و مطالعات تعیین حد بستر و حریم برای تمام رودخانه های کشور تا حدی غیر ممکن و نیازمند اختصاص هزینههای سرسام آور و صرف زمان زیادی می باشد. لذا تعیین حریم مسیل ها و رودخانه ها بر اساس مطالعات موردی از جمله فعالیت های روزمره شرکت های آب منطقه ای می باشد.
دفتر مهندسی رودخانه شرکت آب منطقه ای ایلام در سال 1392 اقدام به تهیه برنامه محاسبه دبی سیلاب با دوره 25 ساله و تعیین حریم مسیل ها تحت یک پروژه تحقیقاتی با عنوان" توسعه مدل DLSRS در تعیین حریم کمی رودخانهها به روش برآورد منطقهای سیلاب 25 ساله" نمود. در سال جاری با توسعه برنامه، محاسبات تعیین دبی کانال ها و محاسبه حریم کانال های آبیاری و لوله های آبرسانی نیز به برنامه افزوده شده است.
نمونه ای از محیط برنامه در شکل نمایش داده شده است. مطابق شکل داده های ورودی مورد نیاز برنامه با رنگ قرمز مشخص شده اند. برای تعیین دبی سیلاب و حریم مسیل ها و رودخانه ها از قسمت سمت چپ و برای محاسبه حریم لوله ها از قسمت بالا و سمت راست استفاده میشود. تعیین دبی کانال و حریم آن در قسمت پایین و سمت راست برنامه صورت می گیرد. برای مثال برای تعیین دبی و حریم مسیل ها کافیست مختصات محل، مساحت حوضه و شیب آبراهه و اطلاعات کلی مقطع عبور جریان را وارد نمود در نهایت برنامه میزان دبی سیلاب 25 ساله و حریم مسیل را بعنوان خروجی ارائه می دهد.
جهت تهیه این برنامه، با تعیین ضرایب منطقهای روشهای برآورد سیلاب برای حالت 25 ساله در محل ایستگاههای هیدرومتری استان و تعمیم آنها در یک سطح وسیع با استفاده از روش عکس مجذور فاصله، زمینهای فراهم شده که میزان دبی 25 ساله هر آبراهه در هر نقطه فقط با داشتن موقعیت مکانی و سطح حوضه آبریز آن براحتی قابل محاسبه باشد. سایر شاخصهای مدل DLSRS، با استفاده از نقشههای 25000/1، بازدید محلی و تعیین تقریبی هندسه مقطع عبور جریان قابل تعیین میباشند. در نهایت پارامترهای مدل و روش تعیین دبی ذکر شده به صورت یکپارچه در یک برنامه کامپیوتری گردآوری شده و نتایج خروجی به راحتی از این برنامه قابل دریافت میباشند. بنابراین با یکبار تهیه این برنامه برای کل سطح یک استان با استفاده از آمار ایستگاه های هیدرومتری همان استان هرگونه تعیین حریم موردی برای هر مسیل و رودخانه در داخل محدوده استان براحتی و با دقت مناسب با رعایت ضوابط مدل DLSRS قابل انجام است. عملیات صحت سنجی و تحلیل حساسیت این روش و برنامه مرتبط با آن دقت آنرا در رسیدن به جواب نشان میدهد.
لازم به ذکر است که نتایج این تحقیق جهت استفاده در عملیات تعیین حریم موردی که مطالعات هواشناسی و هیدرولوژی و ... در آنها انجام نمیگیرد و نقشه با مقیاس مناسب از منطقه نیز در دسترس نمی باشد مورد استفاده قرار می گیرد. نتایج تحقیق حاضر و نرم افزار مرتبط با آن در شرکت آب منطقه ای ایلام هم اکنون در حال کاربرد می باشد.